ბოლო თვეებში საქართველოში წამლები გაიაფდა - ამაში ხშირად გვარწმუნებენ ოფიციალური სტრუქტურები და ფარმაცევტული კომპანიების წარმომადგენლები.

მიუხედავად ამისა, მოსახლეობა მაინც წუხს, რომ მედიკამენტები ძვირია და ზოგიერთი ოჯახის მთელი შემოსავალი მათ შესაძენად იხარჯება.

ჩვენ შევეცადეთ გაგვერკვია, რა ხდება ამ სფეროში და როგორ აფასებენ ფარმაცევტული ბაზრის მდგომარეობას ექსპერტები და ხელისუფლების წარმომადგენლები:

მირიან წიკლაური, პარლამენტის ჯანდაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილე:

- ჯერჯერობით ყოველდღიური მოხმარების წამლების გაიაფება დაიწყო და ეს ტენდენცია მომავალშიც გაგრძელდება. სახელმწიფოს პოლიტიკაც იქით არის მიმართული, რომ ამ სფეროში ჯანსაღი კონკურენცია გაიზარდოს და ახალი მოთამაშეები შემოვიდნენ. ცოტა ხნის წინ საქართველოში შემოვიდა ახალი კომპანია, რომელსაც მართლაც შეუძლია სიტუაციის შეცვლა. როდესაც შექმნილია გარემო, სადაც ყველაფერს ორი-სამი მოთამაშე ვერ წყვეტს და სხვა კომპანიების შემოსვლაც შეიძლება, თავისთავად ცხადია, მედიკამენტებიც იაფდება. შეიძლება რაღაც პრეპარატი დეფიციტის ან სხვა მიზეზის გამო კიდეც გაძვირდეს, მაგრამ ქვეყნის ფარმაცევტულ ბაზარზე ფასების კლებაა მოსალოდნელი.

წამლის ფასი მისაღები უნდა იყოს, რომ მისი შეძენა მოსახლეობისთვის მძიმე ტვირთად არ იქცეს.

ვიმეორებ: ამ ეტაპზე, ქართულ ფარმაცევტულ ბაზარზე ფასების კლების ტენდენცია აშკარად იკვეთება.

თორნიკე ბიძინაშვილი, ექიმთა კავშირის პრეზიდენტი:

- საერთო სურათს თუ დავაკვირდებით, წამლის ფასი საქართველოში ისეთივეა, როგორიც იყო. გაიაფება ის კი არ არის, სამშაბათს ან ხუთშაბათს რომ გვიკლებენ სიმბოლურ თანხას. ეს - აქციაა. ამიტომ, საჭიროა ორგანო, რომელიც ამ სფეროს გააკონტროლებს, რადგან დღეს საქართველოში ექიმს ისეთი პრეპარატის დანიშვნაც შეუძლია, რომელიც აკრძალულია.

აფთიაქებმა თავიანთ ოფისებშიც დასვეს ექიმები, რომლებიც ყველაფერს ამართლებენ. ეს განუკითხაობა იმის ბრალია, რომ ფარმაცევტული კომპანიები ყურადღების გარეშეა მიტოვებული. სახელმწიფო მათ საქმიანობაში არ ერევა და სწორედ ასე ხდება ჯანდაცვის სისტემის მონოპოლიზება.

ჩემი აზრით, ფარმაცევტულ კომპანიას არ უნდა ჰქონდეს კლინიკის ან სადაზღვევო კომპანიის გახსნის უფლება, რადგან ეს არაცივილიზებული გზაა. უფრო მეტიც, ეს მტაცებლური პოლიტიკაა. ჩვენ უნდა დავსხდეთ და ვისაუბროთ, რატომ ღირს წამლები არაადეკვატურად ძვირი და რატომ იღებენ ფარმაცევტული კომპანიები ლამის 300%-იან მოგებას? ხალხის ჯანმრთელობის ხარჯზე კომპანიებს კოლოსალური მოგება არ უნდა ჰქონდეთ.

5-10%-იანი გაიაფება კი, რეალური გაიაფება არ არის. აღარაფერს ვამბობ, მედიკამენტების ხარისხსა და ეფექტიანობაზე... ხშირად სისულელეებში იხარჯება სახელმწიფო სახსრები და ხომ შეიძლება, სახელმწიფომ უფრო მეტი რესურსი გამოყოს ჯანდაცვის სისტემისთვის? ხომ შეიძლება, დაავადებების პრევენციაზე ვიზრუნოთ და არა - მათ მკურნალობაზე?! მოსახლეობა ღვთის ანაბარადაა მიტოვებული და ნებისმიერი პათოლოგიური პროცესი, რომელიც ჩვენს ორგანიზმში მიმდინარეობს, გვიანმოქმედი ნაღმივით ვლინდება. ამიტომ, სახელმწიფო მანამდე უნდა ზრუნავდეს ადამიანზე, ვიდრე ის დაავადდება და აფთიაქზე გახდება დამოკიდებული.

ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაციამ ფარმაცევტულ ბაზარზე კიდევ ერთი კვლევა ჩაატარა. ჩვენ მათი დასკვნებითაც დავინტერესდით.

შოთა გულბანი, ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაციის პრეზიდენტი:

- ჩვენმა ორგანიზაციამ ადრეც ჩაატარა ფართომასშტაბიანი კვლევა ფარმაცევტულ ბაზარზე - კონკრეტულად, 2010-2011 წლებში. ახლაც ამ მიზნით 200 დასახელების მედიკამენტი შევარჩიეთ და

ფასები შევისწავლეთ. პირველი შედეგები 2015 წლის ნოემბერ-დეკემბერში გამოვაქვეყნეთ, ხოლო შემდეგ - 2016 წლის იანვარში. ამ თვეების მონაცემებს რომ გადავხედეთ, მცირედი კლება მართლაც იგრძნობა. არ ვამტკიცებთ, რომ ეს მნიშვნელოვანი გაიაფებაა, რომლის გამოც მოსახლეობა შვებას იგრძნობს, მაგრამ ფასების შემცირების ტენდენცია აშკარაა.

კვლევა თებერვალშიც გავაგრძელეთ და შედეგმა კვლავ გვაჩვენა, რომ ზოგიერთი დასახელების წამლის ფასი 4,5%-ით არის შემცირებული. შემიძლია დაგისახელოთ რამდენიმე მედიკამენტი, რომლის ფასიც შემცირებულია: აზიმაკი იანვარში ღირდა 15,1 ლარი, თებერვალში კი - 12,08 ლარი. სუმამედი იანვარში ღირდა 13,72 ლარი, თებერვალში - 10,98 ლარი, ალმაგელი იანვარში 5,2 ლარი ღირდა, თებერვალში უკვე 4,16 ლარი გახდა, გაიაფდა ანტიდიაბეტური საშუალებებიც: დიაბეტონი 18,4 ღირდა იანვარში, 17,07 - თებერვალში... თუმცა აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ ზოგიერთი დასახელების მედიკამენტი გაძვირებულია. მაგალითად, ვალოკორდინი იანვარში ღირდა 5,93 ლარი, თებერვალში კი - 6,93 ლარი...

რატომ გაიაფდა ზოგიერთი მედიკამენტი? - ჩვენი შეფასებით, ამის მიზეზი ის არის, რომ ბაზარზე შემოვიდა ახალი მოთამაშე, გაიაფებული წამლებით, კონკურენცია გაიზარდა და ამის გამო წამლები სხვა კომპანიებმაც გააიაფეს. თუმცა, ბოლო წლებში მედიკამენტები იმდენადაა გაძვირებული, რომ ფასის მცირედი დაკლება ბევრს ვერაფერს ცვლის. მედიკამენტებზე შეუსაბამოდ მაღალი ფასებია. 2011 წლის მონაცემებს თუ გავითვალისწინებთ, ზოგიერთ წამალზე 200-300 პროცენტიც კი იყო ფასნამატი, ერთ მედიკამენტზე 1200%-იანი ფასნამატიც დაფიქსირდა. განვითარებულ ქვეყნებში ასე არ ხდება: იქ სახელმწიფო ადგენს მოგების მარჟას, რომელიც - 40-45%-ს არ აღემატება, ჩვენთან კი, სახელმწიფო პირდაპირ ვერ ერევა კომპანიების საქმიანობაში, არადა, როგორმე ხომ უნდა ვაიძულოთ ეს კომპანიები, რომ უსამართლო ფასები შეამცირონ?

თინა ტურძილაძე, ჯანდაცვის ექსპერტთა კლუბის თავმჯდომარე:

- თავდაპირველად გეტყვით, რომ ბაზარზე ახალი მსხვილი მოთამაშის შემოსვლას ყოველთვის მოჰყვება ფასების ცვლილება, თუმცა სულ სხვა თემაზე მსურს ვისაუბრო: სამწუხაროდ, ჩვენი ტიპის ბაზრებისთვის დამახასიათებელია გარკვეული ანომალიები.

მაგალითად, ზოგჯერ გენერიკი (ორიგინალი წამლის ასლი) ორიგინალზე უფრო ძვირია; ექიმს გენერიკი უფრო უსაფრთხო და ეფექტიანი ჰგონია, ვიდრე ორიგინალი; წამლის მაგივრად ბიოლოგიურად აქტიურ დანამატებს ნიშნავენ ან პაციენტს ერთი და იმავე ფორმულის წამალს სხვადასხვა დასახელებით ერთდროულად უნიშნავენ და ა.შ... ფაქტია, რომ ჩვენს ფარმაცევტულ ბაზარზე განუკითხაობაა, რაც იწვევს საზოგადოების მტრულ განწყობას ფარმაცევტული ინდუსტრიის და უნდობლობას ჯანდაცვის სისტემის მიმართ.

სტატისტიკის მიხედვით, საშუალო და დაბალშემოსავლიან ქვეყნებში ჯანდაცვის დანახარჯის 20-60 პროცენტი წამლებზე მოდის, განსხვავებით მაღალშემოსავლიანი ქვეყნებისაგან, სადაც ეს ციფრი 18%-ია. ეს უმძიმესი ტვირთია საქართველოს მოსახლეობისთვის და გაღატაკებას იწვევს.

ამ რეალობას ვერსად გავექცევით, ამიტომ ხელისუფლებამ ეს ამოცანა როგორმე უნდა გადაწყვიტოს და ამ საქმეში მისი მთავარი პარტნიორი ფარმაცევტული ინდუსტრია უნდა გახდეს. ფაქტია, რომ ჩვენს ხალხს სჭირდება არა უბრალოდ იაფი, არამედ უსაფრთხო და ხარისხიანი წამალი ადეკვატურ ფასად.

გია თვალავაძე, ჯანდაცვის სამინისტროს რეგულირების სააგენტოს უფროსი:

- ჩვენ თავისუფალი კონკურენციის პირობებში ვცხოვრობთ, ამიტომ ქართული სახელმწიფო ფასებს არ უნდა აკონტროლებდეს. უბრალოდ, ის უნდა ქმნიდეს პირობებს, რომ ქვეყანაში კონკურენტული გარემო შეიქმნას და ახალი მოთამაშეები შემოვიდნენ - ეს თავისთავად გამოიწვევს ფასების კლებას.

მედიკამენტების ფასების კონტროლი ჯანდაცვის სამინისტროსა და რეგულირების საგენტოს კომპეტენციასაც აღემატება. თავისუფალი ბაზრის პრინციპი ამას გვიკრძალავს.

- ბატონო გია, ზოგიერთ აფთიაქში რეცეპტს ტელეფონით დარეკვის შემდეგ უწერენ. რამდენად გამართლებულია ეს?

- ტელეფონით რეცეპტის გამოწერა კანონის დარღევაა და ამის გამო დამრღვევმა პასუხი უნდა აგოს. სხვათა შორის, ამის გამო რამდენიმე აფთიაქი დააჯარიმეს კიდეც არა მარტო თბილისში, არამედ რუსთავსა და ბათუმში.

ჯანდაცვის მინისტრმაც განაცხადა, რომ უნდა განისაზღვროს, რა არის ელექტრონული რეცეპტი და რა - სატელეფონო კონსულტაცია: სატელეფონო კონსულტაციით რეცეპტის გამოწერა ეწინააღმდეგება კანონით დადგენილ ნორმებს. ეს არის არალეგალური ქმედება, რაზეც შესაბამის რეაგირებას აკეთებს ჯანდაცვის სამინისტრო. რაც შეეხება ონლაინ ანუ ელექტრონულ რეცეპტს, ეს უკვე მიღებული ფორმაა.

ხათუნა ჩიგოგიძე