"ტყვედ ჩავარდნის დროს მამას წამით უფიქრია, მოვეკალი და მძიმე ხვედრი აერიდებინა ჩემთვის... ერთ რუს ოფიცერს უთხრა, - ღმერთმა ქნას, გადარჩეს და გაიზარდოსო" - მამუკა მამულაშვილი ტყვეობასა და რთულ გზაზე
31 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც აფხაზეთში რუსების მიერ ინსპირირებული ომი სოხუმის დაცემით დასრულდა.
27 სექტემბერი გლოვის დღეა. 1993 წლის 16 სექტემბერს, რუსულ-აფხაზურმა მხარემ დაარღვია 27 ივლისის სოჭის შეთანხმება „ცეცხლის შეწყვეტისა და ძალთა დაშორიშორების შესახებ“ და დაიწყო შტურმი სოხუმის ასაღებად.
შეგახსენებთ, რომ 1992-1993 წლებში საქართველომ აფხაზეთში, რუსეთის შეიარაღებული კონფლიქტის დასარეგულირებლად ორი სამშვიდობო ხელშეკრულება დადო: მოსკოვის და სოჭის. რუსეთმა ორივე დაარღვია, თუმცა 1993 წლის 27 ივლისს გაფორმებული სოჭის ხელშეკრულება საბედისწერო გამოდგა. ქართულ და რუსულ-აფხაზურ მხარეებს კონფლიქტის ზონიდან მძიმე ტექნიკა უნდა გაეყვანათ, უნდა გასულიყვნენ ჩრდილოეთ კავკასიის სამხედრო ძალებიც. ქართულმა მხარემ შეთანხმება შეასრულა - კონფლიქტის ზონიდან მძიმე ტექნიკა გაიყვანა და სოხუმიდან გახიზნული მშვიდობიანი მოსახლეობა დააბრუნა. 27 სექტემბერს, მაშინ, როდესაც ქართველებმა იფიქრეს, რომ ომი დასასრულს უახლოვდებოდა, აფხაზურ-რუსულმა, ჩრდილოეთ კავკასიელთა და კაზაკთა შენაერთებმა აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს შენობაზე შტურმი მიიტანეს, ტყვედ აიყვანეს აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე ჟიული შარტავა, ქალაქ სოხუმის მერი გურამ გაბესკირია, მინისტრთა საბჭოს 27 თანამშრომელი და შემდეგ დახვრიტეს. რუსულ-აფხაზურმა შენაერთებმა მდინარე ენგურის გასწვრივ პოზიციები 1993 წლის 30 სექტემბერს დაიკავეს. აფხაზეთის თვითგამოცხადებული რესპუბლიკის ხელისუფლება „საქართველოზე გამარჯვებისა და აფხაზეთის დამოუკიდებლობის დღეს“ ყოველი წლის 30 სექტემბერს აღნიშნავს. დაუზუსტებელი მონაცემებით, აფხაზეთში 1992-1993 წლებში მიმდინარე სამხედრო დაპირისპირებისას, ქართული მხრიდან 10 ათასზე მეტი ჯარისკაცი და მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა. 300 ათასი აფხაზეთიდან დევნილი ქართველი უსახლკაროდ დარჩა. აფხაზური მხარის მონაცემებით კი, დაიღუპა 3500 და დაიჭრა 2 ათასამდე აფხაზი. აფხაზეთის ომის, ფრონტზე განვითარებული პროცესებისა და სხვა საინფორმაციო ამბების შესახებ, აფხაზეთის ომის ვეტერანი, უკრაინაში საქართველოს სახელით მებრძოლი „ქართული ლეგიონის“ მეთაური მამუკა მამულაშვილი გვიამბობს. ის 14 წლის იყო, როდესაც აფხაზეთის ომში გენერალ მამასთან ერთად წავიდა, ტყვედაც მამასთან ერთად ჩავარდა, უფრო სწორად, ჩაჰბარდა. სანაცვლოდ, აფხაზებმა ქართველი ქალი და მისი სამი მცირეწლოვანი შვილი გაათავისუფლეს. ერთხელ მამულაშვილმა საკუთარი "ტვიტერის" გვერდზე მამა და ის მომენტი გაიხსენა, რომელმაც მისი მომავალი ცხოვრება განსაზღვრა. „ერთხელ, როცა რუსი ოფიცერი მამაჩემის საკნის წინ მცემდა, მამამ რუსს უთხრა სიტყვები, რომლებიც ყოველდღე მახსოვს - „ღმერთმა ქნას, გადარჩეს და გაიზარდოს“. მამუკა მამულაშვილი გადარჩა, გაიზარდა და რუსების დაუძინებელ მტრად იქცა.
მამუკა მამულაშვილი:
- მიუხედავად იმისა, რომ პატარა ვიყავი, მძაფრად მახსოვს 90-იანი წლების რთული პერიოდი. რუსებმა ყველაფერი გააკეთეს, რომ ეთნიკური კონფლიქტის პროვოცირება მოეხდინათ. სინამდვილეში, ეს არ იყო ეთნიკური კონფლიქტი, ეს იყო რუსული პროვოკაცია. სამწუხაროდ, მოსკოვი აფხაზებისა და ოსების საკითხს დღემდე პოლიტიკურ ბერკეტად იყენებს საქართველოს წინააღმდეგ. აფხაზეთის ომი, როგორც ბევრი ქართველის ოჯახს, ჩვენც მძიმედ შეგვეხო. მე ფაქტობრივად, სამხედრო ნაწილში ვიზრდებოდი, ომში კი იმ ადამიანების დიდი ნაწილი დაიღუპა, ვის გვერდითაც მთელი ბავშვობა გავატარე. მახსოვს, როგორ დაიწყო წვრთნები მამაჩემის ნაწილში... სხვათა შორის, ებრაელი სპეციალისტი ეხმარებოდა, რომელიც მერე ომში წამოვიდა ჩვენთან ერთად და სამწუხაროდ, ფრონტის ხაზზე დაიღუპა.
- როგორც ვიცი, თქვენი ბიძებიც სამხედროები იყვნენ.
- დიახ, მამაჩემის ორი ბიძაშვილი და სამწუხაროდ, ორივე დაიღუპა. ეს ადამიანები საკუთარი ხელით დავკრძალე. როდესაც ტყვედ აგვიყვანეს, ჩვენი დაღუპულების დაწვა უნდოდათ, მაგრამ მამაჩემმა შეძლო მათი გადარწმუნება. დაღუპულებს შორის იყო „სოხუმჰესის“ დირექტორი გურამ ცხვარაძე. მისთვის ჩასასვენებელიც გავაკეთეთ და ისე დავკრძალეთ, დანარჩენებისთვის კი ძმათა სასაფლაო გავაკეთეთ...
- ომში გაიპარეთ?
- არა, რატომღაც ხშირად ვრცელდება ვერსია ომში ჩემი გაპარვის შესახებ. სინამდვილეში, ყველაფერი ასე იყო, - საღამოს მამაჩემი ომში წასასვლელად ემზადებოდა. ვუთხარი, - მეც წამიყვანე, თორემ მარტო წავალ ავტობუსით-მეთქი. ძალიან მშვიდად მიპასუხა: კარგი, წამოდიო. პირველ დღეს რატომღაც ჩაიშალა ჩვენი გამგზავრება, მეორე დღეს წავედით, ყარყარაშვილმა გაგვაცილა. ზუგდიდამდე არავის გავუჩერებივართ, ქალაქის შესასვლელთან კი ლოთი ქობალია დაგვხვდა თავისი ხალხით. ზუგდიდის შესასვლელში ბლოკ-პოსტი ჰქონდათ გაკეთებული და ომში მიმავალ ჯარისკაცებს ზოგჯერ დაბრკოლებას უქმნიდნენ, უფრო სწორად, შერჩევითად ატარებდნენ. მათთან დასალაპარაკებლად მამაჩემი ჩავიდა. ქობალიამ მაშინ დამინახა, როდესაც ფანჯარაში ვიყურებოდი, მამაჩემს მიუბრუნდა და ჰკითხა, - ბავშვები მიგყავს ომშიო? მამამ დამიძახა, ჩავედი და გვერდით დავუდექი. მან მხრებზე ხელი მომხვია და ქობალიას უპასუხა: ეს ბიჭი ჩემი შვილიაო. ყველამ თავი ჩაღუნა... ბოლოს ძალიან გულთბილად დაგვემშვიდობნენ.
- 14 წლის ბავშვს რატომ მოგინდათ ომში წასვლა?
- რომ გითხრათ, ბოლომდე გააზრებული მქონდა, რას ვაკეთებდი ან რა ხდებოდა, მართალი არ ვიქნები. თუმცა, მამა ხშირად მელაპარაკებოდა რუსებსა და მათ ვერაგობაზე. სხვათა შორის, არასდროს უთქვამს, რომ აფხაზებსა და ოსებს ვებრძვით ან შიდა დაპირისპირება გვაქვსო. მე ვიცოდი, რომ რუსი ოფიცერი იყო ჩვენი მტერი. ტყვედაც რომ ამიყვანეს, რუსების დანახვა არ გამიკვირდა. სხვათა შორის, ჩვენ ტყვედ კონფედერაციის ხალხს ჩავბარდით და იქ ყველაზე ცოტანი აფხაზები იყვნენ; ძირითადად რუსები, სომხები და სხვა ჩრდილო კავკასიელები გახლდნენ. იხილეთ სრულად